नवरात्रीच्या नऊ दिवसांचे महत्त्व आयुर्वेदामध्ये आरोग्य आणि रोगप्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी विशेष आहे. हे दिवस ऋतू बदलाच्या काळात येतात, जेव्हा शरीराची रोगप्रतिकारशक्ती कमी होते. त्यामुळे, या काळात आयुर्वेदानुसार काही विशिष्ट नियमांचे पालन करणे फायदेशीर मानले जाते.

उपवास (व्रत) आणि त्याचे फायदे:

 ️1. पाचनसंस्था शुद्ध होते: उपवासामुळे पचनसंस्थेला विश्रांती मिळते. यामुळे शरीरातील अनावश्यक पदार्थ (टॉक्सिन्स) बाहेर काढण्यास मदत होते.

2. शारीरिक ऊर्जा वाढते: उपवासामुळे शरीरातील ऊर्जा योग्य ठिकाणी वापरली जाते, ज्यामुळे शरीर अधिक कार्यक्षम बनते.

3. मनाची शुद्धी: उपवासामुळे मन शांत होते आणि मानसिक स्पष्टता वाढते, असे आयुर्वेद सांगतो.

आहारविषयक महत्त्वाच्या गोष्टी :

1. सात्विक आहार: उपवासाच्या काळात सात्विक (शुद्ध आणि हलका) आहार घ्यावा. यात फळे, भाज्या, दूध, दही, साबुदाणा, राजगिरा, शेंगदाणे, आणि काही प्रमाणात बटाटा यांचा समावेश होतो.

2. धान्य टाळावे: या काळात गहू, तांदूळ, आणि कडधान्ये टाळणे योग्य मानले जाते, कारण ती पचायला जड असतात.

3. पाणी भरपूर प्या: शरीर हायड्रेटेड ठेवण्यासाठी भरपूर पाणी पिणे महत्त्वाचे आहे.

4. मीठ कमी वापरा: उपवासाच्या पदार्थांमध्ये सैंधव मीठ (रॉक सॉल्ट) वापरणे अधिक योग्य मानले जाते, कारण ते पचायला सोपे असते.

आयुर्वेदिक दिनचर्या :

1. ब्रह्ममुहूर्त: ब्रह्ममुहूर्तावर उठणे (सूर्य उगवण्यापूर्वी) आणि ध्यान करणे शरीर आणि मनासाठी फायदेशीर आहे.

2.मसाज (अभ्यंग): तीळ तेलाने शरीराचा मसाज केल्याने रक्ताभिसरण सुधारते आणि त्वचा निरोगी राहते.

 योग आणि ध्यान: दररोज योग आणि ध्यान केल्याने शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य संतुलित राहते.

इतर महत्त्वाच्या गोष्टी :

1. निसर्ग जवळून अनुभवणे: या काळात निसर्गाच्या जवळ राहणे आणि सकाळी चालणे, बागेत वेळ घालवणे यांसारख्या क्रियांचा समावेश केल्याने मन शांत राहते.

2. नकारात्मक विचार टाळा: नकारात्मक विचारांपासून दूर राहणे आणि सकारात्मक ऊर्जा वाढवणे आरोग्यासाठी महत्त्वाचे आहे.

या सर्व आयुर्वेदिक पद्धतींचे पालन केल्यास नवरात्रीच्या काळात शरीर शुद्ध होते, रोगप्रतिकारशक्ती वाढते आणि मन शांत राहते, असे मानले जाते.

टीप:

वरील माहिती सामान्य आयुर्वेदिक तत्त्वांवर आधारित आहे. कोणत्याही विशिष्ट आरोग्य स्थितीसाठी किंवा उपवास सुरू करण्यापूर्वी डॉक्टरांचा किंवा आयुर्वेदिक तज्ञाचा सल्ला घेणे महत्त्वाचे आहे.